کابل‌های رسانای برق به منظور انتقال جریان الکتریکی در خود و محافظت از این جریان؛ در زمان تولید در درون عایق قرار داده شده‌اند. روکش کابل به عنوان یک عایق قوی علاوه بر محافظت از جریان برق؛ محافظ جان انسان‌ها و موجودات دیگر از خطر برق‌گرفتگی است. در حال حاضر برای تهیه عایق و روکش سیم و کابل از ترکیبات خاصی که از جنس پلاستیک‌های ساخته شده از PVC یا LSZH است در صنعت کابل‌سازی استفاده می‌شود که هر کدام ویژگی‌های خاص منحصر به فرد خود را دارند و برای مصارف متفاوتی مناسب هستند.
سال‌ها است که استفاده از کابل‌های دارای روکش PVC در صنعت الکتریکی بسیار متداول است؛ ولی لازم به ذکر است که این‌روزها استفاده از کابل‌های دارای روکش LSZH هم به دلیل مزایای فراوان کاربردی و خاص این دسته از کابل‌ها؛ رو به گسترش نهاده است. ولی در هر صورت انتخاب کابل مناسب برای یک پروژه به شرایط خاص آن مکان و نوع سازه آن بستگی دارد که بایستی از پیش و قبل از اقدام به کابل‌کشی مورد بررسی‌های دقیق و موشکافانه قرار بگیرد؛ به این علت که عملکرد این دو کابل به لحاظ الکتریکی و برق‌رسانی دقیقا مشابه یکدیگر است ولی تفاوت‌های این دو به نوع استفاده از آن‌ها و انتظاری که از آن‌ها در مکان استفاده وجود دارد برمی‌گردد. در مقاله پیش‌رو سعی می‌کنیم به بررسی بیشتر تفاوت روکش PVC با LSZH پرداخته و ویژگی‌ها و شرایط کاربری هر کدام از این دسته از کابل‌ها را به منظور انتخاب بهتر در موارد مورد نیاز بررسی نماییم.
کابل PVC چیست؟
PVC یکی از ترکیبات مصنوعی بسیار متداول در تولید روکش کابل‌ها به ویژه کابل‌های مسی است. PVC مخفف Polyvinyl chloride است که یک نوع ترکیب پلاستیکی است که امروزه در تهیه روکش و عایق کابل‌های برق بسیار مورد مصرف قرار می‌گیرد. دامنه استفاده از این دسته از کابل‌ها به دلیل ارزان‌تر بودن گسترده است ولی در مقابل برای استفاده در هر مکانی هم مناسب نیستند. کابل‌های دارای روکش PVC سبک، نرم و دارای قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی هستند. این دسته از کابل‌ها تا حدی نسوز هستند؛ ولی در صورت سوختن در آتش دود سیاه غلیظی تولید می‌کنند.
مزایای کابل PVC
۱- وزن سبک
۲- خمش و کشش مناسب
۳- اقتصادی و مقرون به صرفه
۴- مناسب برای مصارف سبک و ولتاژهای پایین
معایب کابل PVC
۱- مقاومت پایین‌تر در آتش‌سوزی
۲- تولید دودهای سمی و کشنده
۳- آسیب‌پذیری در برابر گرما، تابش خورشید و خوردگی
۴- نامناسب برای مصارف بیرونی
کابل LSZH چیست؟
روکش LSZH مخفف Low smoke zero halogen است و همان‌طور که از نام این ترکیب پیدا است کابل‌های دارای روکش LSZH به دلیل‌عدم استفاده از مواد هالوژنی مانند فلوئور و کلر در ساختمان خود؛ در معرض آتش‌سوزی دود کمی از خود تولید می‌کنند و به دلیل نوع خاص روکش خود به عنوان کابل یا سیم نسوز هم شناخته می‌شوند. همچنین در اثر سوختن احتمالی خود در حرارت‌های بسیار بالا؛ هیچ گونه ترکیب هالوژنی سمی از خود در محیط متصاعد نمی‌کنند. از این‌رو ترکیبات سمی و خطرناک یا حتی کشنده برای موجودات زنده در این کابل‌ها وجود ندارد. لازم به توضیح است که این دسته از کابل‌ها انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به انواع کابل‌های PVC دارند.
مزایای کابل LSZH
۱- مقاومت در برابر گرما و حرارت
۲- کابل نسوز
۳- مقاومت در برابر حریق
۴- استفاده به عنوان کابل اعلام حریق
۵-عدم تولید دود سمی و هالوژن‌زا
۶- سازگار با طبیعت و محیط زیست
معایب کابل LSZH
۱- انعطاف‌پذیری پایین
۲- گران‌تر بودن و هزینه خرید بیشتر
تفاوت ظاهری کابل‌های PVC با LSZH چیست؟
از نظر ظاهری و نمای بیرونی تفاوت کابل‌های با روکش PVC و کابل‌های ساخته شده از روکش LSZH بسیار مشخص است؛ به گونه‌ای که کابل‌های PVC نرم و منعطف هستند ولی کابل‌های LSZH دارای حالتی سخت و خشن با انعطاف‌پذیری کمتری هستند. از دیگر تفاوت‌های قابل توجه بین این دو دسته کابل و یا تفاوت روکش PVC با LSZH در کابل‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- گرما: کابل PVC در معرض آتش‌سوزی و در صورت سوختن از خود بخارات سمی و کشنده حاوی اسیدها و گازهای سمی هالوژنی متصاعد می‌کند؛ از این نظر این دسته از کابل‌ها سازگار با محیط زیست نیستند و برای جان انسان و سایر موجودات خطرناک هستند. ولی در مقابل کابل‌های دارای روکش LSZH در مقابل سوختن در حریق مقاومت می‌کنند و در اثر حرارت زیاد از خود دود و گازهای سمی متصاعد نمی‌کنند. این مورد تفاوتی یکی از موارد قابل توجه تفاوت روکش PVC با LSZH در زمان انتخاب کابل است که بایستی حتما مد نظر قرار داده شود.
- هزینه: قطعا هزینه تهیه و استفاده از کابل‌های دارای روکش LSZH نسبت به کابل‌های دارای روکش PVC بیشتر است و این به ویژگی‌ها و خاصیت ذاتی این دسته از کابل‌ها برمی‌گردد که در کل جز کابل‌های ایمن برای انسان و محیط زیست محسوب می‌گردند.
- انعطاف‌پذیری: انعطاف‌پذیری و خمش در کابل‌های دارای روکش PVC نسبت به کابل‌های LSZH بیشتر است؛ لذا در جاهایی که نیاز به خمش و کشش کابل بیشتر باشد استفاده از کابل‌های PVC مرسوم‌تر است.
- موارد کاربری: موارد کاربری این دو کابل با هم بسیار متفاوت است و به شرایط کابل‌کشی و سازه مورد نظر بستگی دارد. از کابل‌های دارای روکش LSZH در مکان‌هایی که به لحاظ بروز آتش‌سوزی مستعد هستند به منظور کابل‌کشی یا به عنوان کابل اعلام حریق بیشتر استفاده می‌شود. همچنین به دلیل خاصیت ایمنی این دسته از کابل‌ها به عنوان کابل نسوز استفاده از آن‌ها بیشتر در مکان‌های حساس متداول است.
موارد کاربری کابل PVC و کابل LSZH
تفاوت روکش PVC با LSZH در کابل‌ها عامل بسیار تعیین کننده‌ایی در انتخاب برای نوع استفاده و مصارف کاربری آن‌ها است. از کابل‌های PVC بیشتر در کابل‌کشی‌های افقی استفاده می‌شود و عموما برای سازه‌هایی مناسب هستند که مجهز به سیستم تهویه باشد؛ در صورت وجود این سیستم امکان استفاده از این دسته از کابل‌ها به صورت عمودی هم در بین طبقات میسر خواهد شد.
در مقابل از کابل‌های LSZH بیشتر در سازه‌هایی استفاده می‌شود که احتمال وقوع حریق در آن‌جا بیشتر باشد همچنین استفاده از این دسته از کابل‌ها در مکان‌هایی که محدودیت فضایی وجود داشته باشد و در آن مکان تعداد زیادی کابل بایستی در کنار هم قرار داده شوند ضرورت دارد. ضمنا در فضاهایی که کابل‌های زیادی در کنار محل زندگی افراد بایستی قرار داده شوند؛ مثل کشتی و یا زیردریایی استفاده از این نوع از کابل لازم و ضروری است. لازم به ذکر است که این نوع از کابل‌ها برای استفاده در مکان‌هایی که تراکم جمعیت زیاد باشد یا رفت و آمد به آن مکان زیاد باشد مناسب و حتی ضرورت دارد.
کلام پایانی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد انتخاب نوع کابل مصرفی؛ نیازمند انجام پاره‌ای از ملاحظات است. لذا پیش از انتخاب کابل مناسب بایستی شرایط خاص پروژه، نوع انتظار از کابل برق، احتمال وقوع حوادث، هزینه‌ها و سلامتی افراد را در نظر گرفت و سپس از بین گزینه‌ها دست به انتخاب درست متناسب با نوع شرایط زد. لذا در صورت آشنایی نسبی و مناسب با تفاوت روکش PVC با LSZH درکابل‌ها از طریق این مقاله؛ می‌توان کابل مناسب را با در نظر گرفتن تمام موارد ذکر شده و سبک یا سنگین کردن شرایط انتخاب کرد.